Współczesna gospodarka oparta jest na wiedzy, nowych technologiach, innowacji i globalizacji. To one – określane jako podstawowe źródła wzrostu gospodarki – pozwalają uzyskać przewagę konkurencyjną, zwiększyć efektywność i rentowność każdego biznesu.
Wraz z innowacyjnością i rozwojem przedsiębiorstw pojawia się nowa wartość, jaką jest kapitał intelektualny. Niejednokrotnie to właśnie on stanowi najcenniejszy składnik majątkowy przedsiębiorstwa. Pojecie „kapitał intelektualny” nie zostało jednoznacznie zdefiniowane. Przyjmuje się, iż elementami kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa są m.in.: wiedza, marka, technologie, know-how, patenty, prawa autorskie, ale także lojalność klientów, kanały dystrybucji czy tajemnica handlowa. Warto również zauważyć, że jedynie część kapitału intelektualnego podlega regulacjom prawnym – jest to tzw. własność intelektualna, w tym prawa własności do znaków towarowych, patentów, wzorów użytkowych, a także prawa autorskie. Dlatego to właśnie te elementy poddawane są procesom wyceny, planowania i zarządzania i to właśnie one posiadają nadzwyczajny potencjał do kreowania wartości przedsiębiorstwa.
Publikowany rokrocznie na łamach „Rzeczpospolitej” ranking najcenniejszych polskich marek pokazuje dobitnie, że własność intelektualna przedsiębiorstw, w tym znaki towarowe, stanowią ogromny potencjał – nie tylko marketingowy, ale również potencjał kreowania wartości księgowej przedsiębiorstwa. Wystarczy wspomnieć, że najcenniejszą polską markę – „Orlen” – w 2011 roku wyceniono na 3.819,4 mln zł, podczas gdy aktualna wartość rynkowa całej spółki wynosi ok. 14.900 mln zł. Jak łatwo obliczyć, szacunkowa wartość marki „Orlen” stanowi ok. 25% wartości spółki.
Czy jednak własność intelektualna, jej potencjał do kreowania wartości przedsiębiorstwa, może być wykorzystywany w średnich, małych i mikro przedsiębiorstwach, czy też jest to tylko domena dużych korporacji? Bez wątpienia rozwój oparty na wiedzy i innowacji, a tym samym budowanie kapitału intelektualnego stało się koniecznością współczesnych przedsiębiorstw jak i całej gospodarki. Co ważne – korzyści uzyskiwane w wyniku odpowiedniego zarządzania własnością intelektualną, wielokrotnie przewyższają ponoszone nakłady.
O rosnącej potrzebie ochrony własności intelektualnej wśród polskich przedsiębiorców świadczą jednoznacznie dane statystyczne. Polski Urząd Patentowy w roku 1990 zarejestrował ok. 1.600 znaków towarowych. W roku 2011 liczba ta wzrosła do niemal 10 tys. Niestety w polskich warunkach uzyskanie ochrony na znak towarowy nadal wiąże się z dość długim okresem oczekiwania na decyzję Urzędu Patentowego, który wynosi średnio od 12 do 24 miesięcy. Dla porównania Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante, udzielający praw ochronnych na znaki towarowe chronione na terenie Unii Europejskiej, wydaje decyzję o rejestracji średnio w ciągu 6 miesięcy.
O ile jednak liczba chronionych przedmiotów własności intelektualnej, takich jak znaki towarowe czy wynalazki, w ostatnich latach wyraźnie wzrosła, o tyle nadal brak jest świadomości wśród polskich przedsiębiorców w zakresie efektywnego zarządzania kapitałem intelektualnym i – co istotne – czerpania z niego wymiernych korzyści.
Naprzeciw przedsiębiorcom wychodzą wyspecjalizowane firmy doradcze, oferując nie tylko „wycinkową” pomoc – np. ochronę logo firmy – ale wdrożenie kompleksowego programu zarządzania kapitałem intelektualnym. Istotą programu jest zapewnienie pełnej ochrony prawnej wszystkich składników kapitału intelektualnego, a jednocześnie maksymalizacja korzyści – ekonomicznych, organizacyjnych i operacyjnych – dla przedsiębiorstwa.
Można przypuszczać, iż trend wzrostowy w zakresie liczby chronionych znaków towarowych, wynalazków i innych przedmiotów własności intelektualnej w najbliższych latach utrzyma się na obecnym wysokim poziomie. Najwięcej korzyści odnotują jednak ci przedsiębiorcy, którzy nie tylko zdecydują się na ochronę własnego kapitału intelektualnego, ale przede wszystkim na efektywne nim zarządzanie.
Maciej Priebe
InnLex Doradztwo Prawne
Poznań, ul. Znanieckiego 12G
lok. 61
tel./fax 61 821 61 81
kom. 502 653 479